اصلاح سوگیری توجه در معتادین تحت درمان با شربت نگهدارنده متادون پاییز 93

فایل:word

صفحه:۷۳

اعتیاد به انواع مواد مخدر به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی بشریت تبدیل شده است. سالیانه تعداد بسیار چشم گیری از انسان‌ها بر اثر ابتلا به انواع مواد مخدر جان خود را از دست می‌دهند. همین امر، بررسی دلایل ابتلا و راه حل های برون رفت از آن را به یکی از اهداف پژوهشی روز دنیا مبدل کرده است.مفهوم وابستگی به مواد تعاریف رسمی بسیاری دارد و در طول چند دهه معانی رایج آن بارها تغییر کرده است. برای تعریف جنبه های مختلف وابستگی دو مفهوم به کار می رود: وابستگی رفتاری و وابستگی جسمی. در وابستگی رفتاری، فعالیت های مواد جویی و شواهد مربوط یه الگو های مصرف بیمار گون مورد تاکید قرار می گیرد اما وابستگی جسمی به اثرات فیزیولوژیک دوره های متعدد مصرف مواد اطلاق می شود (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۷، صفحه ۴۷۷).واژه اعتیاد[۱]  و معتاد[۲]  تا حدودی با وابستگی ارتباط دارند. واژه معتاد به طور ضمنی مفهوم خاص ناپسند و تحقیر آمیزی پیدا کرده است که مفهوم سوء مصرف مواد را به عنوان یک اختلال طبی نمی رساند. اعتیاد هم چنین در کاربرد عوامانه مثل اعتیاد به تلویزیون، اعتیاد به پول و … اهمیت خود را از دست داده است. هر چند این معانی ضمنی موجب شده است در نامگذاری های رسمی از کاربرد واژه اعتیاد اجتناب شود، ممکن است زمینه عصبی تشریحی و عصب شیمیایی مشترکی در بین همه اعتیاد ها وجود داشته باشد از جمله اثرات مشابهی برفعالیت های نواحی پاداش اختصاصی مغز نظیر ناحیه تگمنتال بطنی، لوکوس سرولئوس و هسته آکومبنس. مشخصه وابستگی روانی که خوگیری[۳] نیز نامیده می شودمیل شدید مداوم یا متناوب برای مصرف موادبه منظور اجتناب از حالت ملال است (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۷، صفحه ۴۷۷).

در سراسر جهان بیش از ۲۰ داروی افیونی مجزا کاربرد بالینی دارند. در کشورهای توسعه یافته بیشترین داروی افیونی که مورد سوء مصرف و وابستگی قرار می گیرد هروئین است. این داروها همگی آگونیست نمونه وار گیرنده های µ افیونی هستند و همگی آنان اثرات ذهنی مشابهی دارند. اما الگوهای مصرف و برخی جنبه های سمیت مواد شبه افیونی به میزان زیادی تحت تأثیر نحوه تجویز و متابولیسم ماده شبه افیونی مورد مصرف و نیز شرایط اجتماعی تعیین کننده ی قیمت و خلوص ماده و ممنوعیت های مصرف غیر طبی آن قرار دارند (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۷، صفحه ۵۵۱).نرخ عود بسیار بالا پس از ترک مواد مخدر، پژوهشگران را بر آن داشته است تا به شناسایی عوامل دخیل در این موضوع بپردازند. یکی از عواملی که به ویژه توجه پژوهشگران را به خود جلب کرد سوگیری توجه افراد معتاد نسبت به نشانه‌های مرتبط با مواد است.وقتی افراد به طور مکرر از ماده‌ی اعتیاد آور خاصی استفاده می‌کنند به طور خودکار به این محرک‌ها گرایش پیدا می‌کنند تا اجتناب (کوساین[۴]، گودریان[۵] و ویرس[۶]،۲۰۱۱)؛ این گرایش را سوگیری توجه می‌گویند. مصرف مکرر مواد می‌تواند به عنوان محرک غیر شرطی با محرک‌های شرطی مختلفی همچون واژه‌ها، تصاویر و محرک‌های شنیداری مرتبط با عمل مصرف مواد تداعی شود و بدین ترتیب فرد با برانگیختگی جسمانی و وسوسه ذهنی به آن نشانه‌ها واکنش نشان دهد. (ولکو[۷] و همکاران، ۲۰۰۶). این محرک‌ها خاطرات رویدادهای مرتبط با مواد را فراخوانی کرده و مکانیسم بروز وسوسه را راه اندازی می‌کنند. (سل[۸] و همکاران ۲۰۰۰). پژوهش حاضر بر آنست که از طریق تمرین افراد مصرف کننده متادون با ابزارهای اصلاح سوگیری توجه، این مکانیسم را در این افراد کاهش دهد.