صور خیال در غزلیّات شاه نعمت الله ولی

نوع فایل :word 

تعداد صفحات :۳۷۶

شاه نعمت الله ولی که به شاه ولی در بین شاعران و اهل ادب معروف است از عرفای بزرگ و شاعران قرن هشتم و اوایل قرن نهم هجری است. وی قطب سلسله ی نعمت اللهی ست و به کثرت آثار بویژه آثار منثور معروف است. اشعار او بیشتر در قالب غزل سروده شده است و در به کار بردن اصطلاحات و ترکیبات عرفانی و بویژه انواع صور خیالی از تشبیه و استعاره و مجاز و کنایه و قدرت طبع و ذوق و قریحه ی خود را نشان داده است.   وی به غزل های شاعران عارف و غیر عارف پیش از خود طبعاً نظر داشته و از اصطلاحات و تعبیرات و گاه از صور خیال آنان در بسط و توضیح مسائل و مباحث عرفانی برای هواخواهان و مریدان خود، سود جسته است. در به کارگیری انواع صور خیال بویژه انواع تشبیه از محسوس و معقول و تشبیه مفرد و مرکّب و انواع استعاره بویژه استعاره ی مصرّحه و انواع آن مخصوصا استعاره ی مجرّده و نیز از استعاره ی مکنیّه و صنعت تشخیص که خود تبلور استعاره ی مکنیّه است، سود جسته است. در ساخت و پرداخت صور خیال یاد شده از آیات و احادیث عرفانی و نیز برخی از تمثیلات که بیشتر از نوع تشبیه تمثیل است، بهره برده و با ذوق و قریحه ی توانای خود، مباحث عرفانی را برای مریدان خویش بیان نموده است.  وی با بکارگیری انواع مجاز بویژه مجاز به علاقه‌ی جزء و کل و کل و جزء و علاقه‌ی ملازمت و حال و محل و ظرف و مظروف و نیز با بهره جویی از انواع کنایات بویژه کنایات قریب که بیشتر ایماء نامیده می شود و بعضا رنگ و بوی ذهنیّت ها و تفکرات خاص شاه ولی را نشان می دهد به کلام خویش طراوت و تازگی بخشیده است.   نگارنده با ارائه ی انواع صور خیال در غزلیّات این شاعر، که موضوع این پایان نامه است کوشیده است  با استناد به اشعار این عارف، قدرت وی را در ارائه انواع صور خیال به خوبی نشان دهد.