نقد و بررسی روش دکتر صبری ابراهیم السید در «نهجالبلاغۀ، نسخه جدیدۀ محققۀ و موثقۀ تحوی

نوع فایل :word 

تعداد صفحات :۱۹۸

پس از تدوین نهج ­البلاغه توسط سید رضی; شبهات بسیاری پیرامون آن مطرح شد که ابتدایی­ ترین آن انتساب سخنان این کتاب به گردآورنده یعنی سید رضی یا برادرش سید مرتضی بود. از دیگر شبهات وارده می­توان به: مسئله امامت و خلافت، دسته­ بندی و گونه­ بندی منظم و مرتب، به کارگیری الفاظ وصی یا وصایت، ادعای تأخر برخی مباحث نهج ­البلاغه از زمان امام علی­۷، ادعای برخورداری از علم غیب، آرایه­های لفظی و معنوی، تعریض به صحابه و … اشاره کرد. دکتر صبری ابراهیم السید پژوهشگر معاصر با تمسک به برخی از این شبهات به عنوان تحریفات وارد بر نهج­ البلاغه و به تعبیری آفات نفوذ کردۀ در آن بر اثر سالیان دراز، سعی بر پاکسازی این کتاب از مطالب نادرست دارد. وی در تحقیق جدیدی گرد نهج البلاغه، که در اثر مشاهدات خود در باب مصادر و متون و اسناد نهج البلاغه صورت داده است، آن را به قسمت های مختلفی تقسیم نموده و در اثبات منقولات کتاب به امیرالمومنین­۷ بخش هایی از آن را صحیح می داند و مطالبی را هم رد می­کند. نهج البلاغه گردآوری شده توسط مرحوم شریف رضی در حدود ۶۰۰ صفحه می­باشد درحالی که ابراهیم صبری در ۳۰۰ صفحه آن را ارائه داده است، وی برای رد مطالب ذکر شده دلایلی را برمی شمرد و روش خویش را که استفاده از بررسی اسناد، مصادر کهن و نقد متن بوده است به کار می­بندد، که بر اثر این روش تلفیقی نتیجه کار خویش را در پنج بخش تقسیم می کند: ۱ـ متونی که نسبت آنها به امام­۷ ثابت شده است ۲ـ متونی که تنها راویان آن شیعیان بوده ­اند ۳ـ متونی که هیچ راوی شیعه و سنی در کتاب خود نیاورده ۴ـ متونی که نسبت آنها مشکوک است ۵ـ متونی که نسبت آنها به دیگران ثابت شده است. وانگهی در تطبیق روش تلفیقی فوق دو نقص جدی دیده می شود: الف) این روش را نسبت به همه خطبه ها و نامه ها و حکمت ها اعمال نکرده است. ب) در تطبیق قواعد هر یک از سه محور ذکر شده (بررسی اسناد، مصادر کهن، نقد متن) مرتکب خطای فاحش شده است که این خطا می تواند در پژوهش و تحقیق نویسنده در مورد تمام افراد به صورت استقرایی، در تطبیق مطالب بر اثر حب و بغض، اعتقاد خاص و تعصبات مذهبی بروز کند. ما در این پژوهش  ابتدا به تبیین و سپس به تحلیل موضوع می­پردازیم و در پی آن روشی را که او برگزیده است معرفی، بررسی و نقد نموده و در مرحله تحلیل، درستی کار او را طبق موازین مشترک  دو فرقه شیعه و اهل سنت ارزیابی می­نماییم.