پیش‏بینی ترس از صمیمیت، براساس سبک‏های دلبستگی و سبک‏های پردازش هویت در دانشجویان دختر و پسر

فایل :word

صفحه :۹۵

از مظاهر زندگی اجتماعی انسان، وجود تعامل‏ها و ارتباطات میان افراد می‏باشد. ما بخش عمده‏ای از زندگی خود را در ارتباط با دیگران سپری می‏کنیم و یا در فکر آن به سر می‏‏بریم. چگونگی ارتباط ما با افرادی که با آن‏ها زندگی می‏کنیم و دوست‏شان داریم و همواره در تعامل مستمر و مداوم با آن‏ها به سر می‏بریم، بخش مهمی از توانایی روابط بین‏فردی ما را تشکیل می‏دهد. بدون شک یک بخش تعیین‏کننده در هر رابطه‏ای صمیمیت[۱] است (باگاروزی[۲]، ۱۹۹۷). صمیمیت، به صورت الگوی رفتاری بسیار مهمی مفهوم‏ سازی شده که دارای جنبه‏های عاطفی- هیجانی و اجتماعی نیرومند است و بر پایه‏ی پذیرش (تجربه مثبت هم‏سویی و برابری)‏، رضایت‏خاطر (تجربه مثبت مشارکت) و عشق شکل می‏گیرد (تن‏هاتن[۳]، ۲۰۰۷). روان شناسان، صمیمیت را توانایی برقراری ارتباط (بدون کنترل) با دیگری و بیان عواطف (بدون بازداری) تعریف می‏کنند و آن را حق مسلم و از حالات طبیعی انسان می‏دانند (بلوم[۴]، ۲۰۰۶). بر اساس مدل ارتباطی رایز و شاور (۱۹۸۸)‏، صمیمیت فرآیندی است که در آن شخص اطلاعاتی را در میان می‏گذارد و شنونده به شیوه‏ای پاسخ می‏دهد که حس تایید و حمایت ایجاد می‏کند. در واقع توانایی بی‏پرده گویی در روابط نزدیک، این روابط را صمیمانه می‏سازد و فرد را قادر می‏سازد احساس درک‏شدگی، مورد تایید واقع شدن و از نظر هیجانی به دیگری نزدیک شدن را داشته باشد. اشترنبرگ[۵] (۱۹۸۶، به نقل از برانون[۶]، ۲۰۰۲) نیز، در مدل سه وجهی[۷] خود از عشق، صمیمیت را احساس نزدیکی با دیگری می‏داند و معتقد است که مشارکت عادلانه در زندگی خانوادگی، صمیمیت را به دنبال خواهد داشت. مطالعه رابطه صمیمانه به عنوان جنبه‏ای مهم از زندگی در بزرگسالی، دارای تاریخی طولانی می‏باشد، که تلاش برای طبقه‏بندی آن به زمان ارسطو[۸] باز می‏گردد و امروز بخشی از دانش موجود در این زمینه، مشاهدات وی را تایید می‏کند اما مطالعه علمی درباره‏ی آن از دهه‏ی ۱۹۹۰ آغاز شده است (بارنز[۹]، ۱۹۹۸). ظرفیت ورود و نگهداشتن روابط صمیمی یک مولفه مهم سازگاری در بزرگسالان می‏باشد (فیلدمن، گوون و فیشر[۱۰]، ۱۹۹۸). ناتوانی در تشکیل یا حفظ روابط صمیمانه اغلب به دلیل ترس از صمیمیت[۱۱] رخ می دهد، یعنی ناتوانی در به اشتراک گذاشتن افکار و احساسات با شخصی که ارزش زیادی دارد (ثلن، واندروال، توماس و هارمن[۱۲]، ۲۰۰۰). بنابراین ترس از صمیمیت با بهزیستی شخص در تضاد خواهد بود (فیلیپس، ویلمات، وال، پیترسون، باکلی و فیلیپس[۱۳] ، ۲۰۱۳). مفهوم ترس از صمیمیت، در حدود سه دهه قبل توسط هاتفیلد[۱۴] (۱۹۸۴) برای اولین بار مطرح شد. وی از جمله دلایل اساسی ترس از صمیمیت را، ترس از خود افشایی[۱۵]، ترس از رها شدن، ترس از برخورد‏های خشن، ترس از دست دادن کنترل، ترس از دست دادن فردیت ذکر کرده است (ال لوید[۱۶], ۲۰۱۱). دسکاتنر و ثلن[۱۷] (۱۹۹۱) نیز، ترس از صمیمیت را ناتوانی فرد برای تبادل افکار و احساسات خود با فردی مهم و نزدیک، به دلیل وجود اضطراب در وی، تعریف کرده‏اند. افرادی که ترس از صمیمیت دارند خواهان ارتباط بین شخصی هستند ولی از طرد می ترسند، در نتیجه طی ارتباط کلامی و غیر کلامی با دیگران اضطراب را تجربه می‏کنند (بشارت، ۱۳۹۱).  باگاروزی (۲۰۰۱) بیان می‏کند که نیاز به صمیمیت از نیاز ابتدایی‏تر دلبستگی[۱۸] نشات می‏گیرد، بنابراین ضروری است، برای بررسی ارتباطات صمیمانه، تا جایی که امکان دارد در مورد روابط اولیه افراد با مراقبان اولیه آن‏ها اطلاعات کافی کسب شود. در نتیجه از عوامل موثر بر صمیمیت شخص، رابطه و دلبستگی او نسبت به والدین می‏باشد. بالبی[۱۹] (۱۹۶۹) دلبستگی را در قالب نظریه‏ای بزرگ مفهوم‏سازی کرد. نظریه دلبستگی فقط نظریه تحول کودک نیست، بلکه نظریه تحول در گستره حیات نیز هست (وایس[۲۰]‏، ۱۹۹۴). طبق نظر بالبی (۱۹۶۹، ۱۹۷۳، ۱۹۸۰) روابط دلبستگی همیشه موجودند و در سراسر چرخه زندگی فعال هستند (گودوین[۲۱]، ۲۰۰۳). کیفیت رابطه و نوع دلبستگی کودک- والد، منجر به شکل‏گیری بازنمایی‏های ذهنی می‏شود که طرحواره ها یا الگوهای عمل آن‏ها را برای تعامل با خود و دنیای بیرون می‏سازند (بالبی، ۱۹۷۳؛ نافتل و شاور[۲۲]، ۲۰۰۶). به دنبال پژوهش‏های کسانی از قبیل بالبی و اینزورث[۲۳]، سه سبک دلبستگی ایمن[۲۴]، دلبستگی ناایمن اجتنابی[۲۵]، و دلبستگی ناایمن دوسوگرا[۲۶] تشخیص داده شدند (اینزورث، بولهر، واتر و وال[۲۷]، ۱۹۷۸). این سبک ها بعدها در مورد بزرگسالان نیز تأیید شدند (هازن و شاور[۲۸]، ۱۹۸۷).نتایج پژوهش‏های زیادی، استمرار و تداوم سبک دلبستگی را در چرخه زندگی تأیید می‏کنند (فریلی[۲۹]، ۲۰۰۲؛ مین، کاپلان و کسیدی[۳۰]، ۱۹۸۵؛ نافتل و شاور، ۲۰۰۶). افراد با دلبستگی ایمن، سطح بالاتری از اعتماد و رضایت و سطح پایین‏تری از تعارضات دارند، در حالی که افراد با دلبستگی اجتنابی، رضایت و صمیمیت کمتر و تعارضات بیشتر و افراد با دلبستگی دوسوگرا، با عدم تعادل در احساسات و تعارضات بیشتر مشخص می‏شوند (کولینز، کوپر، آلبینو و آلارد [۳۱]، ۲۰۰۲). یکی دیگر از متغیرهایی که می‏تواند بر توانایی ارتباط صمیمانه فرد یا ترس از صمیمیت در وی تاثیر داشته باشد سبک‏های هویت در افراد است. اریکسون[۳۲] (۱۹۸۲) این استدلال را مطرح می‏کند که تنها پس از تثبیت حس معقولانه هویت می‏توان صمیمیت بالیده و حقیقی را با شخص دیگری تجربه کرد (مونتگومری[۳۳]، ۲۰۰۵ به نقل از دانشپور و همکاران، ۱۳۸۶).در طول چهار دهه گذشته، پژوهش‏ها پیرامون هویت نوجوانان، بر اساس پارادایم پایگاه هویت مارسیا[۳۴] مفهوم سازی شده است (حجازی و فرتاش، ۱۳۸۵). از جمله نظریه‏های مهم دیگر در هویت، نظریه سبک‏های هویت برزونسکی[۳۵] است. به نظر برزونسکی (۱۹۹۰) سبک‏های هویت، نشان دهنده جهت‏گیری‏های پردازش اطلاعات هستند و نوجوان هنگام ساختن هویت خود و متعهد شدن نسبت به ارزش‏ها و باورها از آن‏ها استفاده می‏کند. نظریه برزونسکی بر مفروضه سازندگی مبتنی است، یعنی افراد نقش فعالی را در ساختن تفکر خود نسبت به واقعیتی که در آن زندگی می‏کنند، ایفا می‏کنند در این نظریه به تفاوت‏های افراد در استفاده از فرآیندهای تصمیم گیری، حل مسئله، مواجهه با مشکلات، درگیری با تکالیف پرداخته شده است.برزونسکی سه سبک پردازش هویت[۳۶] را مطرح می‏کند، سبک هویت اطلاعاتی[۳۷]، سبک هویت هنجاری[۳۸] و سبک هویت سردرگم- اجتنابی[۳۹]. افراد با سبک هویت اطلاعاتی، در برخورد با موضوعات مربوط به هویت، هدفمند بوده و با تلاش ذهنی، سعی در سنجیده عمل کردن دارند؛ این افراد کنجکاوانه به دنبال اطلاعات مناسب جهت شکل دهی هویت خود هستند. آنها اطلاعات را ارزیابی کرده و مورد قضاوت قرار می‏دهند. افراد دارای سبک پردازش هویت هنجاری، هماهنگ با انتظارات گروه مرجع و افرادی که در زندگی آنها مهم می‏‏باشند عمل می‏کنند و بدون ارزیابی باورها و ارزش ها، آنها را درونی می‏کنند. و افراد سردرگم- اجتنابی، تمایلی به رویارویی با مسائل و موقعیت های تعارض برانگیز ندارند و سعی در طفره رفتن و اجتناب از این موقعیت ها می‏کنند و تا حد امکان، تصمیم گیری را به تاخیر می‏اندازند (آذر پیکان، ۱۳۹۰).  با توجه به مطالب فوق و تاثیر مراقبان اولیه و هم‏چنین سبک‏های هویت هر شخص در برقراری ارتباطات صمیمانه وی در بزرگسالی، در پژوهش حاضر، به بررسی پیش‏بینی ترس از صمیمیت در افراد با توجه به سبک های دلبستگی و سبک های پردازش هویت در آنها پرداخته شده است.