بهینه سازی یادگیری از پیام‌های چندرسانه‌ای از طریق کمینه سازی بار شناختی: نقش وجه حسی و سرعت ارائه مطالب

نوع فایل: word

تعداد صفحه:۱۲۷صفحه

ظهور فناوری رایانه موجب توسعه و افزایش استفاده از محیط­های یادگیری چندرسانه­ای با هدف بهبود یادگیری معنادار در آموزش شده است. در این محیط­ها، طراحان با دو قالب اصلی ارائه مطالب (کلمه ها و تصاویر) سعی در کاهش بار شناختی و افزایش یادگیری دارند. پژوهش حاضر نیز با هدف کاهش بارشناختی و بهبود یادگیری یادگیرندگان در یک محیط چندرسانه­ای مبتنی بر رایانه از طریق وجه حسی (گفتار در برابر متن) و کنترل سرعت ارائه مطالب تقطیع شده (یاد­گیرنده- سرعت در برابر سیستم- سرعت) به همراه مکث صورت گرفت. تنها تفاوت دو گروه اخیر در امکان استفاده از دکمه نمایش در حالت آموزش یاد­گیرنده- سرعت بود. محتوای مطالعه حاضر به صورت زنجیره علّی، قطعه­های معنا­دار شکل­گیری صاعقه را طی ۱۶ مرحله به دانش­آموزان دختر راهنمایی شهر اصفهان ارائه کرد. ابزار گرداوری اطلاعات، آزمون­های یادسپاری و انتقال و برگه­های سنجش بارشناختی بودند. پژوهش به صورت کاملاً آزمایشی (یک طرح عاملی۲×۲) انجام شد. نتایج نشان دادکه گروه گفتاری در آزمون یادسپاری بهتر از گروه متنی عمل کردند و گروه­های یادگیرنده- سرعت بار شناختی کمتری را در جریان آموزش  نسبت به گروه­های سیستم- سرعت تجربه کردند. هیچ اثر متقابلی بین وجه حسی و سرعت ارائه مطالب یافت نشد. این یافته­ها تأییدی بر اثر مثبت و سازنده وجه حسی و تعامل یادگیرنده با سیستم بر یادگیری چندرسانه­ای حتی در حالت ارائه مطالب تقطیع شده بود. استلزام­های نظری و عملی، محدودیت­ها و جهت­گیری­های پژوهشی آینده مورد بحث قرار گرفتند.در سال­های اخیر پیشرفت‌های سریع و گستردۀ فناوری رایانه‌، استفاده از محیط‌های یادگیری چندرسانه‌ای را در یادگیری، تدریس و تصمیم‌گیری­های آموزشی تسهیل کرده است (مه‌یر، ۲۰۰۱، ۲۰۰۵). در این محیط‌ها مطالب آموزشی به منظور افزایش یادگیری در وجوه حسی مختلف (دیداری و شنیداری) و  به شیوه‌های متعدد (کلمات و تصاویر) به یادگیرندگان ارائه می‌شود (مورینومه‌یر ۲۰۰۲ ). اصطلاح چندرسانه‌ای نیز به ارائه مطالب از طریق کلمات (گفتاری یا نوشتاری) و تصاویر (عکس یا فیلم) اطلاق می‌شود و برای طراحان آموزشی این امکان را فراهم می­سازد تا رسانه‌های متنوعی را برای ارائه بهتر محتوای یادگیری و رسیدن به یادگیری معنا‌دار استفاده کنند (مه‌یر، ۲۰۰۱). یادگیری معنادار نیز زمانی اتفاق می‌افتد که دانش‌آموزان بتوانند با ساختن یک تجسم منسجم ذهنی از این منابع چند گانه، معنایی را از مطالب ارائه شده استخراج کنند (اینزورث، ۱۹۹۹؛ مه‌یر، ۱۹۹۷). به هر حال، اگر چه کماکان استفاده وسیع از چندرسانه­ای در آموزش با این فرض صورت می­گیرد که چندرسانه­ای به یادگیری کمک می­کند (نجّار ۱۹۹۶)، اما بررسی‌ها نشان داده‌اند که پیام‌های چند­رسانه‌ای تحت شرایط خاص می‌توانند کیفیت فرایند یاددهی ـ یادگیری را بهبود بخشند.در طراحی محیط‌های یادگیری چندرسانه‌ای دو رویکرد اساسی فناوری- ‌محور و یادگیرنده- محور به چشم می‌خورد. در رویکرد فناوری- محور به ظرفیت فنی ابزار اهمیت داده می‌شود. طراحان اصولاً بر استانداردهای فنی متمرکز بوده‌اند و بندرت اصول مبتنی بر پژوهش در یادگیری و استانداردهای آموزشی را رعایت کرده‌اند (مه­یر، ۱۹۹۷؛ مه­یر و مورینو، ۲۰۰۲). هدف این رویکرد کمک به راههای دستیابی به اطلاعات است. در رویکرد یادگیرنده- محور، یادگیرنده نقش اساسی و محوریت توجه را به خود اختصاص می‌دهد. هدف این رویکرد درک چگونگی فعالیت ذهن انسان و کمک به شناخت یادگیرندگان است. در یادگیری چندرسانه ای به رویکرد یادگیرنده- محور تاکید بیشتری می‌شود و این رویکرد علت ارتقاء یادگیری تلقی می‌شود (مه­یر، ۲۰۰۱).